2020'de bitirdiğim bir başka kitap, "Çocuklarımıza Allah'ı Nasıl Anlatalım". Prof. Dr. Mehmet Emin Ay'a bu güzel ve faydalı eseri zihin dünyama kazandırdığı için teşekkürü borç bilirim.
Kitabın isminden de anlayacağınız üzere konu güzel ve ehemmiyeti açısından tartışmasız öncelik isteyen bir konu. Bu yüzden kitabı başta ebeveynler ve ardından tüm eğitimcilere (özellikle okul öncesi öğretmenlerine) tavsiye etmekle sözlerime başlayacağım.
Muhtevası açısından kitaba bakacak olursak detaylara girmeden biraz spoiler vereceğim. Yazarımız, çocuğa din eğitimi vermeden önce çocuğu tanımanın, onun gelişim safhalarını ve bu dönemlerin fiziksel, zihinsel ve duygusal gelişimleri hakkında detaylı bilgiler vermektedir. Örnek verecek olursak 4-6 yaş arası çocuklarda daha çok egosantrik duygular tesir etmektedir. Bu yaştaki çocuğun din ile olan bağı da egosantriktir. Yani dua ederken bile, Allah'ı, tıpkı anne babası gibi isteklerini yerine getiren bir varlık olarak algılamaktadır. Yahut 7 yaşına kadar çocuklarda henüz "vicdan" kavramı yerini bulmamıştır. Bu yüzden de çocuk; doğru yanlış, iyi kötü, ceza mükafat veya cennet cehennem gibi kavramları zihin dünyasında oturtamaz. 7 yaşına kadar vicdan duygusu yerleşmeyen çocuğa "Allah korkusu"nu yoğun bir şekilde vermek son derece yanlış bir güzargahtır. Zira Allah'ı sevmezden önce ona korkuyla bağlanması, kalıcı ve nitelikli bir bağlanma oluşturmaz.
Özetle kitabın ilk yarısı, çocuklara Allah inancı ve dini eğitimi vermeden önce onları tanımanın, pedagojik olarak gelişim psikolojisini göz önünde bulundurmanın önemini vurgular.
Kitapta çocuklara verilen yanlış din eğitimi üzerinde de durulmaktadır. Ebeveynlerin veya aile büyüklerinin bazen iyi niyetle fakat bilinçsizce vermiş oldukları dini eğitim, çocukların ileriki yaşlarda dini kimliklerini oldukça olumsuz etkilediği göz ardı edilmemelidir. Çocuğa, yanlış zamanda ve sınırsızca verilen "Allah korkusu, cehennem azabı" gibi kavramlar, çocuğun ruhunda dine karşı açılan bir kara deliğe dönüşebilir. Çocukların hareketlerini kısıtlamak, yaramazlıklarına son vermek veya onları kontrol altında tutmak, "Allah çarpar, Allah kızar, Allah cezalandırır" şeklinde caydırmaya çalışmak son derece yanlıştır. Allah'ın cezalandırmasından önce O'nun kullarını ne kadar çok sevdiği, merhamet ettiği ve envai çeşit rızıklar sunduğunu öğretmek elzemdir.
Son olarak kitapta Allah'a iman öğretiminde temel prensiplerden bahsedilmiştir.
Bu prensipler:
1) Allah sevgisini esas alın. (Sevmediğiniz, korktuğunuz bir varlık ile olan bağınız sağlam değildir. İlk fırsatta, zayıflıkta kopabilir. Severseniz, bağlanırsınız. Sevginiz samimi olursa, bağınız da sağlam olur.
2) Müsamahalı ve Hoşgörülü olun. (Burada bir parantez açma gereği duyuyorum. Çocuklar yaşları ve zihinsel gelişimlerinin seyrine göre bazen Allah veya dini konular ile ilgili sorular sorabilirler. Hatta bazen bu sorular dinen uygun olmayabilir veya yetişkinlerin hoşuna gitmeyebilir. Bu noktada onların çocuk olduğunu ve iyi niyetle öğrenmek maksadıyla sorduğunu göz önünde bulundurup hoşgörülü bir şekilde cevaplamak gerekmektedir.
3)Tedrîcîlik esasına özen gösterin. ( Özellikle dualar konusunda bu ilkeye uymak gerekmektedir.)
4)Yer ve Zaman faktörlerini dikkate alın. ( Bayramlarda, cuma günlerinde ve özel dini günlerde çocuklara ilginiz, sevginiz iki kat daha artmalı. Onlara İslamı sevdirmenin en güzel yollarindan biri de bu özel günlerde dini nitelikli hediyeler almaktır. Ayrıca dini mabedleri de birlikte ziyaret edip güzel anılar biriktirmelerine yardımcı olmak gerekiyor.)
5) İdeal şahsiyetleri örnek gösterin. (Özellikle Peygamberlerin kıssalarını onlara anlatıp, zihinlerinde bir rol model oluşturmalarına izin vermek gerekiyor.)
6) Çocuğunuzun Gönlüne Hitap Edin. (Özellikle egosantrik duyguların yoğun olduğu dönemlerde "dua"yı kendileri için bir sığınak olarak görmelerine müsaade edin.
7) Çocuğunuzun dikkatini etrafındaki eşya ve olaylara yöneltin. (Burası çok önemli. Kâinatı keşfetmeye kendi çevresinden başlıyor çocuk. Evlerinin önündeki elma ağacına, sokak kedilerine, süt veren ineğe, yağmur getiren buluta, geceyi aydınlatan ay'a, ısıtan güneşe vs bakarak bütün bu faydalandığı şeyleri, onun faydalanması için birinin yarattığını, onun da Allah olduğunu söylemekte hicbir yanlış görmüyoruz.)
Zihninize bir iyilik yapıp kitabı okuyabilirsiniz. Keyifli okumalar efendim.
Kübra Karateke
